Cam Bố Hạ Và Vải Thiều Lục Ngạn - Quả Ngon Bắc Giang

Việt Nam với chiều dài hàng ngàn km đã làm nên một đất nước vô cùng phong phú đa dạng về con người, văn hóa và cả đặc sản khắp 3 miền. Có rất nhiều điều để khám phá khi đi du lịch Việt Nam, các loại đặc sản vùng miền là một trong số đó. Hôm nay chúng tôi sẽ giới thiệu cho các bạn 1 số loại hoa quả đặc sản cực kỳ nổi tiếng của tỉnh Bắc Giang đó là Cam Bố Hạ và Vải thiều Lục Ngạn.

Xem thêm: Tour Du Lịch Đông Bắc Bộ

Cam Bố Hạ

Nằm hai bên triền sông Thương, tỉnh Bắc Giang là một vùng đất bãi phì nhiêu được phù sa sông Thương bồi đắp, cho một chất đất thật phù hợp với sự sinh trưởng, phát triển một giống cam quý đặc sản – cam sành Bố Hạ. Theo người dân quê Bắc Giang, mỗi khi gió heo may bắt đầu thổi, cũng là lúc “Quýt đỏ chôn”, “Cam sành vào nước”. Những bãi cam sành, quýt bộp lúc lỉu quả, chạy dài theo triền sông Thương, sông Sỏi trông sướng mắt vô cùng.

Cam Bố Hạ, giống cam số 1 của đất nước, đã từng nổi tiếng khắp vùng tại các kỳ thi đấu xảo quốc gia được tổ chức ở cố đô Huế, đã từng một thời là niềm tự hào của người dân xứ Bắc. Đó là loại cam thường chín rộ vào dịp Tết Nguyên Đán: quả màu vàng nâu tươi, hình cầu dẹt, tròn trịa, đẹp mắt, cùi dày, da hơi sần. Tuỳ theo sự chăm bón và mức độ lâu năm của cây mà hàng năm, một cây cam có thể cho từ 50 đến 200 quả. Sự hấp dẫn đặc biệt của loại cam này là mùi thơm đặc trưng, vị ngọt đậm, tép to mọng nước, ruột vàng đỏ, hàm lượng dinh dưỡng rất cao. Vào tháng mười một, tháng chạp, ai có dịp đi qua Bố Hạ đứng từ ngoài nhìn vào vườn cam, những cây cam trĩu quả, những trái cam đang đỏ dần rung rinh theo chiều gió, hoà quện với mầu xanh ngút ngàn của những vườn cam dọc theo hai bờ sông Thương đều phải ghen tỵ trước thành quả lao động của người trồng cam, phải sững sờ trước vẻ đẹp mà thiên nhiên đã ban tặng cho mảnh đất này.

Cũng không mấy ai hiểu hết được sự quý giá của giống cam đặc sản này như người dân Bố Hạ. Ngày Tết, mâm ngũ quả bao giờ cũng có cam sành bày lên ban thờ để cúng trời đất, tổ tiên như một đồ “tế, lễ”. Còn ngày thường, chỉ những người được kính trọng, hàm ơn mới được biếu, tặng loại cam đặc sản này. Người ốm đau biếu mấy trái cam, ăn vào như được tiếp thêm nguồn sinh lực, tỉnh người, khoẻ ra để chống chọi lại với bệnh tật nghiệt ngã. Cam, quýt chỉ kết trái một lần trong năm nên cuối vụ, các bà, các mẹ thường chọn mua những quả cam sành mọng nước, không bị xây xước (cam rám càng tốt) rồi bôi vôi vào cuống, hoặc vùi trong cát, vào nồi đồng đậy kín, cất vào nơi ẩm, mát, để dành chữa bệnh ho và bệnh sởi cho trẻ em rất hiệu nghiệm.

Chính vì quý như vậy mà giá cam Bố Hạ được bán ra với giá thường cao gấp 2 đến 3 lần so với các loại cam khác, mà vào gần dịp Tết Nguyên Đán giá còn cao hơn nữa. Đến tại đất cam mà tìm mua cũng khó, ngay người dân bản xứ cũng ít có dịp thưởng thức mà chủ yếu bán cho các chủ hàng ở các tỉnh, thành hoặc làm quà biếu cho khách. Đặc điểm của giống cam Bố Hạ thường chín muộn hơn các loại cam khác. Vụ thu hoạch vào dịp giáp Tết Nguyên đán.

Nhớ lại ngày xưa, một cụ già trong làng kể lại: “Chợ Bố Hạ ngày ấy đơn sơ, họp ngay cạnh ngã tư phố thị, dưới cây đa cổ thụ đã có hàng trăm tuổi, nên việc mua bán của người dân cũng thuận tiện. Người ta thu hoạch cam, quýt từ các nơi: Đồng Kỳ, Đông Sơn, Tân Sỏi, Bo Giầu… mang ra chợ Bố Hạ để bán. Họ rải rơm xuống đất rồi đổ cam, quýt thành từng đống như đống rạ ngày mùa, trải dài hàng trăm mét, chưa kể quang, thúng, lồ, sọt của người nông dân cũng được huy động đựng cam, quýt gánh ra chợ bán ngồi thành từng dãy. Thương lái các nơi từ Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương… đều đổ về Bố Hạ mua buôn cam, quýt. Họ mua cả bãi, cả đống. Mua hết tất cả những loại cam, quýt đạt chuẩn: Quả to, mọng nước, mã đẹp, không giập nát rồi đóng sọt, thuê người gánh ra bến xe ngựa (đầu cầu Bố Hạ bấy giờ) vì lúc đó xe ngựa không thể đi qua cầu treo được, rồi từ xe ngựa chở ra ga Kép, lên tàu hỏa xuôi về Hà Nội”. Cũng có một số thương lái tập kết hàng ở Bến Nhãn rồi thuê thuyền buồm, theo dòng sông Thương xuôi về Lục Đầu Giang, tỏa về Hải Phòng, Hải Dương… mang thương hiệu “Cam sành Bố Hạ” tới mọi miền Tổ quốc. Đã có lần đứng trên bờ sông ngắm con thuyền đầy ắp cam, quýt trong khoang, giương buồm, nhổ neo, chống sào từ từ rời bến.

Ngày nay, cam Bố Hạ đi khắp muôn phương, được thụ trường ưa chuộng. Mặc dù nhiều loại cam xuất hiện trên thị trường nhưng cam Bố Hạ vẫn luôn chiều lòng khách bởi đặc trưng không thể lẫn vào đâu được. Nhiều người đi du lịch Bắc Giang đều muốn mua cho mình ít cam quý về làm quà, nhất là dịp tết nguyên đán sắp tới. Để có được những trái cam vàng ngọt, quý giá như vậy, người trồng cam nơi đây đã phải lắm gian nan, một nắng hai sương, bỏ ra biết bao mồ hôi công sức chọn giống, chăm bón vun trồng cùng với những kinh nghiệm canh tác được đúc kết, lưu giữ, truyền thụ từ bao đời.

Với người trồng cam, điều quan tâm đầu tiên là khâu chọn giống cam. Giống cam được chọn lọc tự nhiên qua nhiều thế hệ. Người trồng cam thường chọn những cây sinh trưởng khoẻ, năng suất cao, phẩm chất tốt, không bệnh vàng lá để nhân giống. Nhân giống thì bằng phương pháp chiết cành chứ chẳng ai gieo bằng hạt cả. Đất trồng cam phải là đất mầu mỡ tơi xốp, không nấm bệnh, thoát nước tốt song cũng gần nguồn nước để tưới khi cần. Hố trồng cam thường được đào sâu từ 0,8 đến 1,0m, đường kính của hố từ 1,5 đến 2m. Sau đó, hố được phơi nắng, rắc vôi bột, đổ rác mùn, phân chuồng hoai mục, lấp đất cho đầy hố rồi hạ cây vào mùa xuân. Cây được theo dõi, chăm sóc thường xuyên vun xới, bắt sâu nhổ cỏ, chú ý từng chùm hoa, tán lá. Tuỳ theo độ lớn của từng cây mà để số quả đậu cho phù hợp để thúc đạm, bổ sung lân hoặc kali. Thu hoạch cam bao giờ cũng dùng kéo cắt kết hợp với tỉa, xén cành luôn chứ không ai hái quả bằng bẻ tay hoặc vặt để lại cuống trên cây. Quả hái song được lau sạch, phân loại, nhúng cuống vào nước vôi rồi xếp lên cát hoặc sọt để nơi thoáng mát là có thể bảo quản được rất lâu. Để có được những quả cam ngon, đẹp, không sâu bệnh mùa thu hoạch, người nông dân ở Bố Hạ phải chăm sốc, nâng niu cây cam cẩn thận vô cùng. Cứ mỗi vụ thu hoạch cam, người trồng lại tổng vệ sinh cho cây, bới xung quanh các gốc cam cho tới rễ con, rồi bón vào gốc: khô giầu lạc, nước ốc, hến ngâm thối… rồi lại phủ đất lên để bổ sung dinh dưỡng cho cây đợi mùa hái quả năm sau.

Ngày xưa, ở nơi đây nhà nghèo cũng có vài chục gốc cam còn nhà giàu thì có đến vài nghìn gốc. Cam cũng là nguồn thu nhập quan trọng và cũng là niềm tự hào của người dân Bố Hạ. Thế mà trải qua những thăng trầm của thời gian, một vùng cam với những giống cam qúy đặc sản như vậy đang dần bị thoái hoá, mai một bởi nhiều nguyên nhân. Hy vọng, với sự áp dụng đầu tư khoa học kỹ thuật và kinh nghiệm trồng cam, sẽ có nhiều vườn cam được ươm giống, phát triển thương hiệu cam Bố Hạ , là một địa chỉ đỏ để mọi người về tham quan, học hỏi.

Vải Thiều Lục Ngạn

Nằm cách thành phố Bắc Giang 40 km về phía Đông Lục Ngạn là một huyện miền núi được thiên nhiên ban tặng nhiều thắng cảnh đẹp như hồ Khuôn Thần, Cấm Sơn, đập Làng Thum… Khí hậu của Lục Ngạn khá ôn hoà với nền nhiệt độ trung bình thấp. Đặc biệt Lục Ngạn còn được biết đến là địa phương có nhiều sản vật nổi tiếng nhất là quả vải Thiều.

Theo kinh nghiệm du lịch Bắc , từ thành phố Bắc Giang thẳng quốc lộ 31 mất khoảng 1 giờ xe chạy chúng ta đến thị trấn Chũ trung tâm huyện Lục Ngạn. Mùa hao vải nở trắng cả một ốc đảo Nếu đến Lục Ngạn vào khoảng tháng 3 bạn sẽ được thưởng thức cảnh trí nên thơ của Lục Ngạn khi hoa vải nở trắng bên những vòm đồi lúp xúp và xa xa thấp thoáng những mái nhà của người dân địa phương. Cả khu vườn ngập tràn hương hoa, ong bướm từ đâu kéo về tìm mật rộn ràng. Nhưng vào khoảng thời gian từ cuối tháng 5 đến đầu tháng 7 Lục Ngạn trở nên nhộn nhịp, đông vui lại thường. Cảnh tập ngập kẻ bán người mua. Vào khoảng thời gian này dường như cả huyện Lục Ngạn nhuộm một màu đỏ sẫm của vải, màu của no đủ và yêu thương.

Đứng ở bất kỳ đâu trên đất Lục Ngạn phóng tầm mắt ra xa bạn cũng bắt gặp hình ảnh những chùm vải chín mọng đỏ lúc liủ trên cây. Niềm vui mùa vải thiều chín của cô sơn nữ Đây cũng là mùa người dân Lục Ngạn bận rộn nhất trong năm. Bởi ở Lục Ngạn nhà ít cũng có vài chục cây vải, nhiều thì hàng trăm, hàng nghìn cây. Mọi người ai nấy đều tập trung cho việc thu hoạch vải thiều và trên những gương mặt mướt mát mồ hôi do lao động vẫn ánh lên những niềm vui được mùa sau một năm lao động vất vả. Hiện toàn huyện Lục Ngạn có khoảng 20.000 ha vải thiều mỗi năm cho sản lượng khoảng từ 60 đến 70 ngìn tấn. Không phải ngẫu nhiên mà Vải Thiều Lục Ngạn lại trở nên nổi tiếng, được ưa chuộng trong cả nước. Vào thời điểm này tại Lục Ngạn đã có rất nhiều đại lý thu mua vải thiều của người dân địa phương được hình thành tại các điểm tại thị trấn Chũ, xã Phượng Sơn, Quí Sơn, Trù Hựu…. Các đại lý này sẽ mua gom vải của người dân trên địa bàn rồi ký hợp đồng bán lại cho các thương lái từ nơi khác đến.

Thơm ngon hấp dẫn vải thiều Lục Ngạn Vải thiều được trồng ở Lục Ngạn khoảng vào những năm 90 của thế kỷ trước bởi những người nông dân quê gốc Hải Dương. Với sự cần mẫn hay lam hay làm người dân Lục Ngạn đã biến những vùng đồi khô cằn trước đây thành những đồi vải bạt ngàn, tươi tốt mang lại sự no ấm cho những người trồng vải. Cây vải ở Thanh Hà vốn đã thơm ngon nổi tiếng lại được trồng ở vùng đồi đất đỏ pha lẫn sỏi trong vùng khí hậu ôn hoà của Lục Ngạn đã tạo thành một thứ quả ngon ngọt khiến người thưởng thức mê ly.

Có thể nói mức độ thơm ngon của vải thiều đã vượt qua vải Thanh Hà và dành được rất nhiều cảm tình của người sành hoa quả trong cũng như ngoài nước. Quả vải thiều Lục Ngạn có đặc điểm khi chín có màu đỏ, vỏ mỏng, hạt nhỏ cùi dày khi ăn vải thiều có vị ngọt đậm khiến người ăn cứ muốn thưởng thức thêm và muốn mua thật nhiều để làm quà cho người thân. Không chỉ xuất khẩu vải thiều tươi mà những sản phẩm vải thiều sấy khô ở Lục Ngạn cũng rất được du khách ưa thích bởi vị ngọt, thơm và mùi vị khá đặc biệt. Đặc biệt, vùng đất Lục Ngạn có khu du lịch sinh thái Khuân Thần, là một trong những điểm du lịch nổi bật của du lịch Bắc Giang.

Nơi đây được xem như ốc đảo vải thiều Lục Ngạn. Hồ Khuôn Thần rộng 240 ha với nhiều đảo nổi có vẻ đẹp thanh bình, khí hậu mát mẻ được bao bọc bởi những đồi thông xanh tốt quanh năm. Tại Khuôn Thần các bạn có thể dạo chơi trên hồ bằng những chiếc thuyền nhỏ và đến thăm các trang trại của người dân địa phương. Có thể nói, vải thiều Lục Ngạn trở thành thương hiệu lớn mang tầm cỡ quốc gia, mỗi mùa thu hoạch về, các thương lái từ nhiều tỉnh như Hà Nội, Quảng Ninh và các tỉnh phía Nam như thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng…đến thu mua. Vải thiều còn được xuất khẩu sang một số nước khác như Trung Quốc, các nước ASEAN và được chế biến thành vải thiều sấy khô, đóng hộp để xuất khẩu và phục vụ người yêu thích vải thiều có thể được thưởng thức quanh năm. Quả vải thiều sấy khô có vị ngọt sắc lịm của quả vải chín, có hương thơm của núi rừng, có vị bùi của quả chín. Có thể nói quả vải thiều sấy khô giống như một chiếc kẹo của tự nhiên mang lại cho con người, là một loại kẹo từ thiên nhiên được bao người mê đắm. Mùa vải về, người dân dường nhu vui hơn, không chỉ một mùa thu hoạch bội thu mà còn được nhiều du khách gần xa về tham quan và thưởng thức. Và câu thơ “Mùa vải chín đỏ đất quê/Xóm làng đổi mới nhiều bề từ đây” dường như đã thay cho câu kết của bài cảm nhận.